تاثیر عمل جراحی مادر بر DNA نسل بعد؟

طبق مطالعاتی که اخیرا در نشریه اقدامات آکادمی ملی علوم آمریکا PNAS منتشر شده اند، جراحی بای پس معده (نوعی جراحی لاغری برای افراد مبتلا به چاقی مفرط که در آن مسیر لوله گوارش طوری دستکاری می شود که دریافت و جذب غذا محدود شود) در مادران می تواند صفات ژنتیکی فرزندان آنها را هم تحت تاثیر قرار دهد و باعث ارتقای سلامت نسلهای بعدی شوند.

در این مطالعه کوچک، 20 خانم پیگیری شدند که تحت جراحی بای پس معده قرار گرفته بودند. این خانمها هر کدام بعد از جراحی بطور متوسط 50 کیلو وزن کم کرده بودند و فرزندان آنها که بعد از جراحی به دنیا آمده بودند، در مقایسه با فرزندانی که قبل از این عمل متولد شده بودند تغییرات گسترده ای را در ابراز ژنها نشان می دادند: 5698 ژن در آنها به طرز متفاوتی بروز پیدا کرده بودند.

بسیاری از این ژنها، صفات مرتبط با سلامت قلب و بهبود سوخت و ساز و التهابات را کدگذاری می کردند. در حقیقت بچه های بعد از عمل (که حالا تقریبا 15 ساله هستند) فشار خون بهتر، وزن متناسب تر و سطح انسولین خون متعادل تری داشتند. دکتر ماری کلود ول در مصاحبه با HealthDay شگفتی خود را اینطور بیان می کند:" ظاهرا تغییراتی در انسان هستند که به نسل بعدی منتقل می شوند."

به نظر می رسد پرونده این تحقیقات را هم باید در قفسه پرونده های اپی ژنتیک جای بدهیم. اپی ژنتیک (ورا ژنتیک) یعنی انتقال صفات تغییر یافته ژنتیکی بدون آنکه واقعا تغییری در توالی DNA صورت گرفته باشد. محققین هنوز نمی دانند پدیده اپی ژنتیک را چطور باید توجیه کنند. چرا که این پدیده با نظریه پذیرفته شده ی "ریست شدن" ژنها جور در نمی آید. طبق این نظریه والدین دی ان ای ها را به فرزندان خود منتقل می کنند اما تغییرات در نحوه بروز ژنها را با فرزندان خود به اشتراک نمی گذارند.

اما هنوز پرونده این تحقیق باز است چرا که سوالات زیادی ایجاد کرده است. مثلا آیا خود کاهش وزن (جدای از جراحی کاهش وزن) در این روند تاثیر داشته یا خیر؟ یا اینکه آیا چنین کاهش وزنی در پدران هم می تواند باعث تغییرات مشابهی در فرزندانشان شود؟ اصلا امکان دارد که کل این تغییرات در بروز ژنها به خاطر این است که کودکانی که پس از جراحی کاهش وزن به دنیا آمده اند، در مقایسه با بچه های قبل از تولد، در محیطی بهتر بزرگ شده اند؛ با تغذیه مناسب و ورزش بیشتر... و الگوهای بهداشتی صحیح تری از والدین خود دیده اند.